پیام شیعه | Shia

وَ سَقاهُمْ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً ( و پروردگارشان شرابى پاك و گوارا به ایشان بنوشاند ) (21-انسان)

صاحب مجمع البیان در ذیل آیه ی فوق ، روایتی از امام صادق(عليه السلام) آورده که ایشان در تفسیرِ شرابِ طهور، فرمودند :

(( اَی يُطَهِرُهُم عَن كُلَّ شَئٍ سِوَى الله إذ لاَ طَاهِرَ مِن تَدَنُّسِ بِشَئٍ مِنَ الأكوَانَ إلا الله ))

یعنی : ( ایشان را از هر چیز غیر از خدا ، پاک می کند زیرا طاهرِ از آلودگی چیزی از ما سوی الله وجود ندارد مگر خدای تعالی )

(مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۶۲۳)

بیـا ای شـیخ و از خمخـانه ی ما                   شرابی خور که در کوثر نباشد

از آن افیون که ساقی در مِی‌ افکند                 حریفان را نه سر ماند نه دستار

شرح تفصیلی در ادامه مطلب

ایضاً :

شرابی خور که جامش روی یار است          پیاله چشمِ مستِ باده‌ خوار است

شـرابی را طلـب بی‌سـاغـر و جـام             شـراب باده خوار و ساقی آشام

شـرابی خـور ز جـامِ  وَجـهِ باقـی              (سَقاهُم رَبُّهُم) او راست سـاقی

طَهور آن مِی بُوَد  کز لوثِ هستی               تو را پاکی دهد در وقتِ مستی

و جاء فی تفسیر قوله تعالی: و سَقاهُم رَبُّهُم شرابا طهورا ، یَعنِی سَیّدَهُم عَلیّ بن اَبیطالب ، وَ الدَّلِیلُ عَلَی اَنَّ الرَّبَّ بِمعنِی السَیّد : قوله تعالی: اذْکُرْنِي عِنْدَ رَبِّکَ.

بدان که در تفسیر آیه ی مزبور وارد شده که منظور از ( رَبُّهُم ، پروردگارشان ) ، یعنی ( سَیِّدُهُم ، آقای ایشان ) که آن علی علیه السلام است ، آری این بندگان مقرب ، بدست علی (ع) شراب طَهور را می نوشند .

چو اقتدا به نبی  و علی و ‌آل کنی                  شود دل تو مُنوّر بنور لم یزلی

دلت چو گشت مُنوّر، بِکِش شرابِ طَهور          ز ساغرِ «وَ سَقاهُم» ز باده ی ازلی

و دلیل بر اینکه کلمه ی (رَبّ ، پروردگار) به (سَیِّد ، آقا و نه پرورگار) تفسیر شده آیه ی ذیل می باشد که یوسف به ساقی فرعون هنگامیکه خوابش را تعبیر نمود گفت ، مرا نزدِ پروردگارت ( عِنْدَ رَبِّکَ ) یاد آور شو ، یعنی نزد آقایت نه پروردگارت .

(( وَ قَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِنْهُمَا اذْکُرْنِي عِنْدَ رَبِّکَ فَأَنْسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِکْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ‌ ))

( و [ يوسف ] به آن كس از آن دو كه گمان می‏كرد خلاص میشود ، گفت : « مرا نزد آقاى خود به ياد آور . » ولی شيطان ، يادآورى از یوسف را نزدِ آقايش ، از ياد او برد ، در نتيجه یوسف ، چند سالى در زندان ماند .) ﴿يوسف‏، 42﴾

همچنین نمونه ای دیگر که توسط ائمه اطهار (ع) کلمه رَبّ ، به امام ، تفسیر شده  آیه ۶۹ سوره زمر میباشد :

قال الله تعالی : (( وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا‌ )) ( زمین به نور پروردگارش روشن می شود )

عن الصادق (علیه السلام) قال:  (( رَبُّ الاَرض اِمامَ الأرض ))

در تفسیر این آیه ی فوق، از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمودند : ( رَبُّ الاَرض اِمامَ الأرض ) و نیز منظور از « ربّها » در آیه ی مورد بحث ، امامِ معصوم در هر عصر می باشد . ( تفسیر قمی ج ۲ ص ۲۵۳ )

فلذا براساس همین منطق در زیارت جامعه ی کبیره ، خطاب به این امامان معصوم و ساقیان کوثرِ ولایت که آن ، شرابِ طَهور می باشد ، عرض می کنیم :

(( وَ اَشرَقَتِ الاَرضُ بِنورِکُم )) (( زمین ، بنور شما روشن است ))

ساقی به نور باده برافروز جـام ما               مطرب بگو که کار جهان شد به کام ما

ما در پیاله عکس رخ یار دیده‌ایم               ای بـی‌خبـر ز لـذت شُـربِ مُــدام ما

آری ، اَرضِینِ سَبع ( زمین ها ی هفتگانه ) که همانا لطائف سبعه و مراتب روح و جان و ملکوت و به عبارتی ، هفت شهرِ عشق می باشد ، بنورِ این حضرات ( امامان معصوم ) (ع) روشن است .

پس تا اینجا روشن شد که شراب طهور که باعث می شود قلبِ ، از هرچه غیرِ خداست ، تطهیر شود ، بدست علی (ع) به مقربان نوشانده می شود و چشمه ی تسنیم و سلسبیل از زیر پای آن حضرت ، جاری است .

حدیث ذیل ، این شراب و آثار آنرا به تفصیل بیان می کند :

قال علی علیه السلام : إنَّ ِللهِ تَعالى شَراباً لِأَولِيائِهِ ، إذا شَرِبوا سَكِروا ، وإذا سَكِروا طَرِبوا ، وإذا طَرِبوا طابوا ، وإذا طابوا ذابوا ، وإذا ذابوا خَلَصوا ، وإذا خَلَصوا طَلَبوا ، وإذا طَلَبوا وَجَدوا ، وإذا وَجَدوا وَصَلوا ، وإذا وَصَلُوا اتَّصَلوا ، وإذَا اتَّصَلوا لا فَرقَ بَينَهُم وبَينَ حَبيبِهِم .

امام على عليه السلام : خداوند متعال را براى دوستانش شرابى است كه هرگاه بنوشند، مست شوند و چون مست شوند ، به طرب در آيند و چون به طرب در آيند ، پاک  گردند و چون پاک گردند ، ذوب شوند و چون ذوب شوند ، خالص شوند و چون خالص شوند ، بجويند و چون بجويند ، محبوب خویش را بيابند و چون بيابند ، به وصال او برسند و چون بوصال معشوق برسند ، به نوراو بپيوندند و چون بپيوندند ، ميانشان و ميان محبوبشان تفاوتى بر جاى نمانَد .

((  رساله ی مشواق تالیف فیض کاشانی و نیز کتاب جامع السعادات تالیف مولی محمد مهدی نراقی، ج۳، ص122))

تبصره :

اینکه امام در فراز آخر حدیث فوق ، فرموده است :

لا فَرقَ بَينَهُم وبَينَ حَبيبِهِم .

( هیچ تفاوتی بین این بندگان مقرب و بین محبوبشان نخواهد بود )

البته این به معنای حلول و اتحاد و یکی شدن بنده با خدا ، نیست ، بلکه منظور این است که جلوه در صاحبِ جلوه ، فانی می گردد وگرنه

( سیه روئی ز ممکن در دو عالم *** جدا هرگز نشد ، وللهُ اَعلَم )

اَینَ التُّراب وَ رَبُّ الاَرباب ( خاک کجا و پرواردگارکجا )

در دعای رجبیه نیز وارد شده است که :

(( لاَ فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُم إِلاَّ أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ ))

یعنی هیچ فرقی بین تو و این بندگان مقرب ( امامان معصوم) ، نیست مگر اینکه ، اینها بندگان تو و مخلوق تو هستند .

تمام فرق ها و تفاوتها در همین مقام بندگی است ، سایه ، هیچگاه نور و عکس با صاحب تصویر ، یکی نمی شود ، منتها آئینه ی وجودی این اولیاء آنقدر شفاف است که هرکس در آن نگاه کند ، گویا صاحبِ تصویررا دیده و از شدتِ شفافیت بین جلوه و صاحبِ جلوه و عکس و صاحبِ تصویر، نمی تواند تفاوتی قائل شود .

چشم تو و خورشید جهانتاب کجا؟                 یـاد رخ دلــدار و دل خـواب کجـا؟

با این تن خاکـى ، ملکـوتى نشوى                 اى دوست ، تُراب و رَبُّ الاَرباب کجا؟