پیام شیعه | Shia

🔴گرایش سید هاشم حداد به پانتئیسم 🔴

✍️«پانتئیسم» (pantheism) یا همه خدایی که نوعی برداشتِ انحرافی از وحدت وجود می باشد ، آنچنان در پارادایمِ فکری سید هاشم حداد به عنوان یکی از مشایخ تصوف لاله زاری و سخنان شطح گونه وی مانند : ( آب خداست ، وضو خداست ، مُهر خداست ، .... ) تبلور یافته که مریدان و پیروان او که مدعی عرفان و تصوف فقاهتی هستند را با چالش بزرگی مواجه ساخته است .

🛑آب خداست ، وضو خداست :

علامه طهرانی در کتاب روح مجرد ( ص 70 ) تحتِ عنوان حالات تجردهای ممتدّه و مستمرّه ی آقای سید هاشم حداد ، از ایشان واقعه ای را نقل کرده که در وضوخانه ی عمومی کاظمین می گوید :

  ( آب خداست ، وضو خداست ، جائی نیست که خدا نیست )

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

 سید علی اکبر صداقت در کتاب  ( مژده دلدار ص 66 ) در نقد سخنان فوق از قول یکی از اساتید عرفان ، می گوید : 

( اين نوع قضايا صدها مرتبه براى بنده اتفاق افتاد و هيچ كدام ربطی به مقام فناى فى ‌اللَه ندارد . يا نويسنده اين قضايا مقام فنا را خودش نچشيده ، يا مى ‌خواهد به چند قضيه ، حدّاد را بزرگ كند ... 😳 )

آقای صداقت در ادامه می گوید :

( اين نوع مسائل بسيار براى استاد كشميرى در طول سال اتفاق مى ‌افتاد، حتى يك‌ بار هم اشاره به مقامِ فنا نمى ‌كرد )

👈برای مشاهده متن سند ( اینجا ) و ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

🔴مُهر خداست : (معاذ الله )

علامه طهرانی در کتاب روح مجرد ( ص 587 و 588 ) و سید محسن طهرانی در نفحات انس ( ص 115) می گویند :

(( یکی از همراهان مرحوم حدّاد در صف نماز از ایشان راجع به مسئله توحید سؤال می کند و ایشان دست می گذارند روی مُهر و می گویند این چیست ؟ آن شخص می گوید : مُهر است ، تربت است .  مرحوم حداد می گوید : شما اسمِ مُهر را رویش گذاشتید ، این لفظ مُهر را بردار ، خدا می ماند و بس . شما مسئله را پیچ می دهید و بُغرنج می کنید ، مسئله بسیار ساده و واضح است . ))

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) و ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

سید هاشم حداد گویا به ( اسم ) از نظر فلسفی یا عرفانی نیز اعتقادی ندارد ، لذا اشیاء و موجودات را ، خدایی می داند که اشتباهاً اسماء لفظی یا کتبی گوناگونی مانند ( مُهر ، تُربت ، زمین ، آسمان ، آب ، وضو ، زید و بَکر و غیره ) بر روی آنها گذاشته شده لذا تصریح می کند که وقتی به اشیاء اشاره می کنی و می گویی ( آن ) ، این لفظِ ( آن ) ، چشمت را کور کرده ، این لفظِ ( آن ) یا اسم لغوی ( مُهر ، تربت و ... ) را بیانداز ، خدا می می ماند و بس . ( معاذ الله )

🔴این سگ هم خداست : (معاذ الله )

علامه طهرانی در کتاب روح مجرد ( ص 542 و 543 ) شش عامل را موجبِ اجتنابِ طلاب و مردم از دور و بَرِ سید هاشم حداد می داند که اولین عامل را اینگونه توضیح می دهد :

(( آقاي‌ حدّاد ميگويد : همه‌ چيز خداست‌ . يكی از آن‌ دو نفر طلبه ی اهل نجف نیز گفته‌ بود : روزی با آقا در كاظمين‌ ميرفتيم‌ ، به‌ سگی برخورد كرديم‌ ، ایشان گفت‌ : اين‌ سگ‌ هم‌ خداست‌ . ))

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

 علامه طهرانی ، موضوع فوق را صحیح نمی داند لذا در ادامه ( روح مجرد ص 546) از قولِ آقای حداد می گوید :

  (( من‌ نگفتم‌ : اين‌ سگ‌ خداست‌ . من‌ گفتم‌ : غير از خدا چيزی نيست‌ . ))

👈 برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

الف )  یحتمل علامه طهرانی ، برای اینکه گافِ سید هاشم حداد را توجیه و ماست مالی نماید ، جمله فوق را به او نسبت داده ، زیرا :

  احدی غیر از علامه طهرانی این تکذیبیه را از قولِ آقای حداد نقل ننموده است . ( و فیه تأمل )

ب )  عبارت ( من گفتم : غیر از خدا چیزی نیست ) ، خودش عذر بدتر از گناه است . زیرا علیرغم اینکه صراحتاً کثرات را بطور مطلق ، نفی کرده لیکن ناخواسته با درون مایه ی پارادوکسیکالِ جمله ی مزبور ، خلافِ ادعای خود را اثبات نموده است .

توضیح اینکه :

شخصی را فرض کنید که داخلِ منزل است و هنگامی که درب منزل را می زنند ، او با صدای بلند از داخل خانه می گوید : هیچ کس در منزل حضور ندارد 😳😁 بدیهی است این شخص هر چه سخن خود را تکرار کند ، خلافِ ادعایش را اثبات نموده و بیشتر بر طبلِ رسوایی خویش کوفته است . 🥁💥

ج ) تمام صوفیانی که با جملاتی مانند : ( لیس فی الدّار غیره دیّار ) ، برخلاف آموزه های قرآن و اهل بیت (ع) و مغایر با حکم صریح عقل و فطرت ، کثرات را بطور مطلق نفی می کنند ، دچار چنین تناقضی آشکار و پارادوکسیکال گردیده اند .

د ) نمونه ای دیگر از سخنان پانتئیستی سید هاشم حداد را مرحوم آیت الله سمامی از قول مرحوم شیخ جواد کربلایی اینگونه نقل می کند که :

 ( که در سامرا با سید هاشم حداد بودیم که سگی از روی جوی آب پرید ، سید هاشم نگاهی کرد و گفت :خدا پرید ! ... ) 😳

🔴دفاع جانانه علامه طهرانی از سید هاشم حداد :

علامه طهرانی در کتاب روح مجرد ( ص 58 ) می گوید :

 يكبار حقير در مجلس‌ گفتم‌ : الحَدّادُ وَ ما أدْراكَ ما الْحَدّادُ ؟!  

شخصی رو به‌ من‌ نموده‌ گفت‌ : اين‌ چه‌ توصيفی است‌ كه‌ از يك‌ مرد سادۀ معمولي‌ ميكنید ؟ حدّاد خدا را لُخت‌ و عريان‌ معرّفي‌ ميكند . آخر خدا كه‌ عريان‌ نمی شود !

   👈حقير ابداً لب‌ به‌ سخن‌ نگشودم‌ .👉  

همان‌ شب‌ در عالم‌ رؤيا ديدم‌ : او در مقابل‌ من‌ ايستاده‌ است‌ ؛ و دهان‌ خود را باز كرده‌ بود بطوريكه‌ دندانهايش‌ پيدا بود . من‌ مُشت‌ِ دست‌ِ راست‌ِ خود را گره‌ كردم‌ و به‌ او گفتم‌ : اگر یکبار دیگر اشكالی كنی ، چنان‌ بر دهانت‌ ميكوبم‌ كه‌ لبها و دندانهايت‌ با حلقومت‌ يكی شوند ! 🤛💥

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

1- دفاع جانانه علامه طهرانی از استاد ، پیر و مرادش سید هاشم حداد در نوع خود بسیار شگفت انگیز است ، ایشان در مقابل شخص معترض ، فقط سکوت اختیار می کند ، لیکن در عالم خواب با کمال شجاعت ، برای شخص مذکور ، خط و نشان می کشد .😳

2- علامه طهرانی با چنین روحیه ای است که در کتاب ( ولایت فقیه در حکومت اسلام ) ( ج 2 ص 184 ) طلاب را از حضور در جبهه دفاع مقدس ( جهاد اصغر ) معاف می داند ، ایشان می گوید :

( طلّاب علوم دینیّه ... حتّى در بسیج هاى عمومى که عمومیّت شدید هم دارد، از خدمت به نظام وظیفه و حضور در جبهه و کشته شدن معفوّ می باشند. نباید طلّاب کشته شوند . بلى ، بردن آنان به جبهه جهت تبلیغ و إرشاد و ترویج دین و بیان مسائل و أحکام شرعى و رسیدگى به این امور إشکالى ندارد ؛ و لیکن باید در سنگر محفوظ باشند. ... )

👈 برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

3- تصوف و عرفان مصطلح آنچنان پیروانش را در رخوت ، انزوا و عافیت اندیشی قرار می دهد که اگر تاریخ را ورق بزنیم ، بجز نجم الدین کُبری ، احدی از متصوفه را نمی بینم که در عرصه جهاد اصغر ورود کرده باشند . حال آنکه پیامبر (ص) در حدیث معروفش ( مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِيَ الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ ... ) ، ابتدا جهاد اصغر را مقدم می داند و پس از آن توصیه به جهاد اکبر فرموده است ، اما متصوفه گویا این کلاسِ جهاد اصغر را در عالم خلسه ی عرفانی و بصورتِ جهشی ، طی نموده اند .

✔️اگر چه حافظ ، صوفی نبوده لیکن این بیت او ظاهراً برای متصوفه فقط در کُنجِ خانقاه و در میدان مکاشفه می تواند مصداق داشته باشد نه در عالم واقع و نفس الامر :

     زیر شمشیرِ غمش ، رقص کنان باید رفت

     آنکه شد کُشته ی او ، نیک سرانجام افتاد

✔️ این کشته شدن را متصوفه فقط به فناء فی الله و موتوا قبل ان تموتوا ، تأویل می کنند که این یک سونگری آنان ، فرسنگ ها  با فرهنگ و مکتبِ عاشورایی امام حسین (ع) و اهل بیت (ع) فاصله دارد .

🔴تناقض گویی و رفتار پارادوکسیکال سید هاشم حداد :

علامه طهرانی در کتاب روح مجرد ( ص 462 ) می گوید : سيّد هاشم‌، طريقۀ حلاّج‌ را ردّ ميكردند و مي فرمودند :

(( در آنچه‌ از او نقل‌ شده‌ مطالبي‌ است‌ كه‌ دلالت‌ بر نقصان‌ او دارد. از صدر اسلام‌ تا كنون‌ كسي‌ به‌ جامعيّت‌ مرحوم‌ آقا (قاضی) نيامده‌ است‌. و ابداً از ايشان‌ و يا احدي‌ از شاگردانشان‌ اينگونه‌ مطالب‌ ( شطحیات ) ديده‌ نشد . چون منصور حلاّج‌ ( با شطحیاتش ) فاش‌ كنندۀ اسرار إلهی بود ، خلقی را به‌ فتنه‌ و فساد انداخت‌ . ))

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

سید هاشم حداد علیرغم ادعای فوق ، خودش با گفتن جملاتی مانند : آب خداست ، وضو خداست ، مُهر خداست ، ( معاذ الله ) این سگ خداست و... ، عملاً پایش را جای پای امثال منصور حلاج گذاشته و بلکه به جرئت می توان ادعا نمود که حتی از او هم گوی سبقت را در این موارد ربوده است ، فلذا سخنانِ حلاج گونه ی او ، حداقل مبین آن است که هم دچارِ نُقصانِ سلوک بوده و هم شاگرد خوبی برای استادش ( مرحوم قاضی ) نبوده و هم خلقی را به فتنه و فساد انداخته است

🔴سخن بلند رهبر فقید انقلاب (ره) درباره شطحیاتِ عرفا و متصوفه :

امام خمینی (ره) در کتاب وزین مصباح الهدایه ( نور 13 ، ص 53 ) می فرماید :

(( ... و ما وقع من الشَطَحیّات من بعض أصحاب المکاشفة و السلوک و أرباب‌‎ ‌‏الریاضة، فهو لنقصان سلوکهم و بقاء الأنانیّة فی سرّهم أو سرّ سرّهم؛ فتجلّی علیهم‌‎ ‌‏أنفسهم بالفرعونیّة...))

یعنی : ( شطحیاتی که از بعضی صاحبان مکاشفه و سلوک و اهل ریاضت ، شنیده می شود ، به علتِ نُقصانِ سلوکِ آنان و بقایای انانیت در زوایای پنهانِ وجودشان و خصوصا تجلیِّ فرعونیتِ نفس آنها می باشد . )

👈 برای مشاهده سند ( اینجا ) و ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

🔴باطل بودن اعتقاد به پانتئیسم و همه خدایی از دیدگاه علامه جوادی آملی :

در تاریخ  97/2/3  پروفسور مولر آلمانی با علامه جوادی آملی ملاقات نموده و ایشان درباره پانتئیسم اینگونه سئوال می کند :

سؤال سوم این است که مفهوم «پانتئیسم» یا همه خدایی که در فلسفه غرب در قرون گذشته به عنوان یک الگوی کلامی فلسفی مطرح بوده و الآن دوباره دارد در غرب مطرح می‌شود ، آیا در ایران نیز به آن علاقه نشان داده می‌شود ؟

✔️ علامه جوادی آملی در پاسخ می فرماید :

اما درباره آن سؤال سوم شما که در مورد «همه خدایی» است ؛ این یک وحدت وجود کاذبی است که از برخی‌ خام‌ها پیدا شده ؛ حالا چه در شرق چه در غرب . خدا را نه از سنخ علم حصولی انتزاعی مفهومی می‌شود شناخت ، چون او مفهوم نیست و نه از سنخ شهودی می‌شود یافت، چون او نامتناهی است . ما تنها با برهان ، برخی از اسمای حسنای او را می‌شناسیم . همه خدایی باطل است و هرگز به مقصد نرسیده و مطلقاً از نظر عقل و استدلال و وحی محکوم می باشد .

👈برای مشاهده متن کاملِ مصاحبه ، ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

🔴پانتئیسم در میان صوفیه اهل سنت :

✔️محمد بهاء الدين بيطارصوفي که از پیروان و مرواجان مکتب ابن عربی است و در عرفان نظری یَدِ طولایی دارد ، در کتاب خود به نام «النفحات القُدسيّه» ( ص 338 ) می‏ گويد :

   و ما الکلب و الخنزير الاّ الهنا

   و ما الله الاّ راهب في کنیسة

يعني : سگ و خوک نيستند مگر خدایِ ما ، و خدا نيست مگر راهبی که در صومعه است .

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

جای بسی تأسف و شرمساری است که این قبیل سخنانِ گستاخانه و شرم آور را عده ای به اسم عرفان به خوردِ مخاطبان و مریدانِ خویش می دهند .

🔴تحلیل نهایی و نتیجه :

در بین صوفیه و عرفای متاخر کمتر کسی همانند سید هاشم حداد اینگونه بی پرده و صریح ، تفکرات پانتئیستی اش را مطرح نموده است . اینکه نامبرده بطور مصداقی می گوید : ( آب خداست ، وضو خداست ، این لفظ و اسمِ مُهر را بردارید ، خدا می ماند و بس ... ) ، مخالف با آموزه های قرآن کریم و مکتب اهل بیت (ع) می باشد .

دروس نقد تصوف حوزوی سید رضا نوعی ( حکیم )