پیام شیعه | Shia

🔴استعمال دخانیات در تصوف  🚬♨️💥

✍️از دیرباز تا کنون ، استعمالِ مواد مخدر و نیز مصرفِ دخانیات توسطِ صوفیانِ عارف نَما ، تصوف را با چالش بزرگی مواجه ساخته و بنیانِ ( أَوْهَنَ الْبُيُوتِ ) خانقاه را بیش از پیش متزلزل و آئینه مصفای صوفی را مُکدّر نموده است . لذا  اهمیت موضوع ، ما را برآن داشت تا به واکاوی و تحلیل انتقادی این دو معضل پرداخته و نتیجه را در قالبِ دو مقاله مجزا تقدیم نمائیم .

الف ) موضوع استعمال مواد مخدر در تصوف که مقاله ( استعمال حشیش توسط ابن عربی ) به آن اختصاص دارد .

👈برای مشاهده متن مقاله ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

ب ) استعمالِ دخانیات و مشتقات آن ( چپق ، سیگار ، قلیان ) توسط صوفیانِ عارفِ نما که مقاله حاضر به نقد و بررسی آن اختصاص یافته است .

تبصره :

عرفانِ حقیقی که خواستگاهِ اصیلِ آن ( قرآن و مکتبِ اهل بیت علیهم السلام ) می باشد ، قطعاً از این آلودگی ها پیراسته و منزه می باشد .

فلذا مخاطبِ ما در این تحلیلِ انتقادی ، اولاً : پارادایمِ تصوف و ثانیاً : سیره ی صوفیانِ عارف نَما می باشد .

🔴کاربرد چپق در عرفانِ مُصطلح :

🔘حجت الاسلام سید محسن طهرانی در کتاب نفحاتِ اُنس ( ص 66 - 67 ) ، کراماتِ مرحوم هادی ابهری را اینگونه بازگو می نماید :

این قضیه را من خودم از خودش شنیدم که می گفت :

وقتی که من در یک سفر به شام رفتم ، سؤال کردم : آن دروازه ای که اُسَراء وارد شدند کجاست ؟ من را راهنمایی کردند . بالأخره رفتم آنجا نشستم . 👈( خدا رحمتش کند، همیشه کیسۀ توتونی همراهش بود و چپق می کشید )👉 چپقم را درآوردم و کشیدم . یک مرتبه تمامِ جریانات را دیدم ؛ اوّل چه کسانی آمدند ، سرها را آوردند، ارتش و لشکری ها آمدند، اهل بیت آمدند، بچه ها روی زمین چطور... .

👈 خیلی عجیب ! و تمام آنچه را که گفت ، با آنچه ما خوانده بودیم تطبیق می کرد . 👉

🔘محسن طهرانی در ادامه تاکید می کند که مرحوم هادی ابهری ، ولایتِ مرحوم حداد را قبول نداشته ، لذا علامه طهرانی به او می گفت :

( شما که این حقیقت را در آقای حدّاد را قبول نداری ، باید بدانی جای خطرناکی دست گذاشتی ! زیرا واقعیّتِ یک ولیّ الهی ، متّحد با واقعیّتِ امام علیه السّلام و سیّدالشّهدا است. )

👈 برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

 1- نکته تامل برانگیز آنکه ، مرحوم هادی ابهری که اینگونه ملکوت عالم را با چشم برزخی و بصیرت باطنی مشاهده می کرده ، به تصریح محسن طهرانی ، از منکرانِ سرسختِ مرحوم حداد ( مقتدای فرقه لاله زاری ) بوده و اعجاب آور آنکه علامه طهرانی ، مرحوم حداد را متحد با امام معصوم دانسته و انکار ولایتِ مرحوم حداد را عیناً انکار ولایت امام (ع) می داند .

2- موضع علامه طهرانی و فرزندش ( محسن ) در مواجه با مرحوم هادی ابهری ، متناقض و پارادوکسیکال است ، این دو نفر ، از طرفی در مقابلِ مکاشفات اعجاب آور مرحوم ابهری ، مات و مبهوت مانده و صحت این مکاشفات را با عبارت👈 ( خیلی عجیب ! و تمام آنچه را که گفت ، با آنچه ما خوانده بودیم تطبیق می کرد . ) 👉 تایید می کنند ، اما این تایید مادامی است که ابهری پا در کفش آنها نکرده باشد ، زیرا آن قسمت از مکاشفات وی که مرحوم حداد را فردی گمراه می داند را  قبول نداشته و به مصداق ( نُؤمِنُ بِبَعضٍ وَنَكفُرُ بِبَعضٍ ) با مکاشفات او رفتار می نمایند .

🔴آیا چپق مرحوم ابهری در حصول مکاشفات وی ، موضوعیت دارد ⁉️

از کراماتی که امثال مرحوم حاج اسماعیل دولابی درباره ی مرحوم هادی ابهری نقل می کند ، اینگونه استنباط می گردد که چپقِ نامبرده در حصول مکاشفات وی ، موضوعیت داشته و بعنوان مفتاح غیب ، کاربرد داشته ، بعنوان نمونه :

حاج هادی ابهری(ره) در حرم مولا امیرالمومنین (ع) نشسته بود و چپق می کشید ، طلبه ای از جلوی ایشان رد می شود و می گوید : ای  پیر مرد ،آیا خجالت نمی کشی که در حرم حضرت چپق می کشی ⁉️

 پیرمرد ( مرحوم ابهری ) وقتی این جمله را می شنود به طلبه می گوید : بالام جان گل بورا (بیا اینجا) یک پُک بزن . طلبه می گوید : من به تو اعتراض می کنم که چرا این جا چپق می کشی حالا می گویی من هم یک پک بزنم⁉️

بالاخره به اصرار ایشان ، طلبه مزبور ، چپق مرحوم ابهری را به لبش می گذارد ، یک مرتبه می بیند فرشتگان فوج فوج در حال صعود و نزول هستند . 😳

حاج هادی ابهری می گوید : چپق را به من بده ، می گیرد و دوباره به طلبه می دهد و می گوید : دوباره پُک بزن و طلبه دوباره همان صحنه را می بیند .

مرحوم ابهری (ره) می گوید : من اینجا دارم کیف می کنم و چپق می کشم . طلبه می گوید نوش جانت ! من فکر کردم مثل مردم عادی این جا نشسته ای و چپق می کشی .

👈 برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

1) مطابق حکایت فوق ، چپق مرحوم ابهری در حصول مکاشفات ایشان ، موضوعیت داشته و این امر مغایر با مبانی عرفان می باشد ، زیرا مطابق پارادایم عرفان ، صفای باطن و برخورداری عارف از مراتبِ ولایت برای حصول مکاشفه ، اگر چه شرط لازم می باشد ولی هیچگاه بعنوان شرطِ کافی تلقّی نمی گردد ، بلکه حصولِ مکاشفه ، منوط به اذن خداوند متعال می باشد ، ای بسا عارفی که علیرغم برخورداری از مقامات عالیه ی سلوک ، بنا به مصالحی از شهودِ عوالمِ غیب ، محجوب و مستور میباشد .

2 ) پیامبری مانند یعقوب که بوی یوسف را از فرسنگ های دور ، استشمام می نماید و ندای ( إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ ) سر می دهد ، از تشخیصِ اینکه یوسفش در چاهِ کنعان گرفتار است کاملا محجوب و بی خبر بوده و زبانِ حال و توضیحِ احوالاتِ  پارادوکسیکالِ او این است که :

    یکی پرسید از آن گُم کرده فرزند
    که ای روشن گُهَر پیرِ خردمند

    ز مصرش بوی پیراهن شنیدی
    چرا در چاهِ کنعانش ندیدی ؟

    بگفت احوال ما برقِ جَهان است
    دمی پیدا و دیگر دَم نهان است

    گهی بر طارمِ اعلی نشینیم
    گهی تا پشتِ پای خود نبینیم

3 ) بنابر این هرگز اینگونه نخواهد بود که چپقی را بعنوان کلید و مفتاحِ مکاشفه به شخصی بدهند و بگویند برای دیدنِ هر حقیقتی ، کافی است که پُک به آن بزنی .

البته دامنه کرامات بافی صوفیان به قدری گسترده است که نه تنها چپقِ عارف ، بلکه گربه ی زاهد نیز می تواند منشاء کرامت باشد ، مانند گربه ی خانقاه که نه تنها تعداد میهمانان وارده را تشخیص داده و به آشپز خانقاه خبر میدهد ، بلکه عارف و عامی بودنِ آنان را نیز خبر می داده .

👈 برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

4 ) مرحوم هادی ابهری همان کسی است که بنابه قول حاج اسماعیل دولابی ، در ایام عاشورا دستمال ابریشمی را از جیبش درمی آورده و می رقصیده ⁉️😳

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

شاید بخاطر همین خوش رقصی ها بوده که خازنانِ ملکوت ، بعنوانِ یک کرامتِ ویژه ، چپقِ مکاشفه را به وی عنایت فرموده اند .

🔴شایع بودن استعمالِ دخانیات ( سیگار و ... ) در بین متصوفه :

یکی از عرفای بزرگ معاصر که سرسلسله فرقه لاله زاری نیز محسوب می گردد ، مرحوم سید علی قاضی است . ایشان عیال وار بوده ( چهار زن دائم و یک زن صیغه ای و فرزندان زیادی داشته ) و علیرغم اینکه به شدت از نظر معیشت در مضیقه بوده ، تحت هیچ شرایطی حاضر به ترک سیگار نبوده :

( سید مهدی قاضی طباطبایی فرزند استاد العارفین و مراد السالکین مرحوم آیت الله آقا سید علی قاضی طباطبایی ... برای من تعریف کردند : .... پدرم مردی عیالوار بود و به خاطر شیوه سلوکی خود اعتنایی به زخارف دنیوی نداشت و لذا زندگی ما به سختی می گذشت و حتی برای امرار معاش روزانه خود غالبا با دشواری مواجه بودیم و غذای معمولی ما هنگام ناهار ترید نان خشک و دوغ بود .... مرحوم پدرم زیاد سیگار می کشیدند و از پستوی حجره خود برای ریختن آشغال های سیگار استفاده می کردند ... )

✔️حتی یک مرتبه فرزند ایشان ( سید مهدی ) از مرحوم قاضی برای خرید نان خالی درخواست پول می کند ولی ایشان می گوید بجز این چند سیگار هیچ چیز دیگر در جیبم نیست ، سید مهدی نیز به پدر اعتراض می کند که شما پول سیگار کشیدن دارید ولی پول برای خرید حداقل نان خالی برای ما ندارید که اینطور گرسنه نمانیم ⁉️

📚( کتاب در محضر لاهوتیان، محمد علی مجاهدی (پروانه) ، انتشارات مستجار، چاپ اول، تابستان 1386، ج1، ص425 )

🔴استعمالِ سیگار در خواب ، نشانه کمال و حصولِ مقام فناء فی الله :

کانال جامع الاسرار به آدرس ( JAMEOLASRAR110@) که یکی از مروجان آموزه های تصوف و عرفان در فضای مجازی است ، از قول حجت الاسلام حسن رمضانی نقل می کند که ایشان در ( جلسه 21 شرح تمهید القواعد ) می گوید :

در رویا دیدم که حضرت آقای جوادی آملی سیگار می‌کشند و به عده ای هم یاد میدادند که این جوری بکشید ؛ حضرت استاد حسن زادهٔ آملی را نیز ( در همان رویا ) دیدم که سه تا سیگار در لب داشتند و سه تا را با هم می‌کشیدند !

تعبیرم از این سه سیگار، فنای افعالی و صفاتی و ذاتی بود و این بر میگردد به تبیین مسائل عرفانی و افراد را سیر دادن و تعلیم بحثِ فنا .

تبصره :

✔️قطعاً خواب مزبور از مصادیق خواب های پریشان و ( أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ ۖ ) بوده و بیان اینگونه مسائل در جلسات تدریس عرفان نظری ، بی اساس بودن مبانی تصوف را اثبات می نماید .

✔️بی تردید انتشار این مطالب از سوی کانال جامع الاسرار در فضای مجازی نیز کاری نسنجیده و غیر قابل توجیه می باشد زیرا بازخورد منفی آن علاوه بر تخفیفِ عرفان ، خواسته یا ناخواسته ، سببِ وهنِ مقامِ شامخ آیاتِ عظام ( جوادی آملی و حسن زاده آملی ) در اذهان می گردد .

🔴نظر علامه طهرانی درباره استعمال دخانیات توسط اکابر تصوف :

🔘فرزند علامه طهرانی ( سید محمد صادق ) می گوید :

حضرت علامه والد ، سيگار و دخانيات را براى شاگردان خود منع و تحريم كرده و مى‌فرمودند :

      ( با توجّه به مضرّاتى كه براى آن ثابت‌شده‌است، جايى براى ترديد در حرمت آن نيست . )

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) و ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

🔘حجت الاسلام محمد شاهرخ همدانی که از شاگردان علامه طهرانی می باشد در وب سایت خود ( گوهر معرفت ) در پاسخ به این سئوال که چگونه بزرگان عرفان و متصوفه مانند مرحوم قاضی و مرحوم حداد علیرغم ادعای مقامات عالیه عرفان ، به شدت سیگار استعمال می کردند از قول علامه طهرانی پاسخ داده که ایشان فرموده :

    👈( آنها ضررش را مثل الآن نمی دانستند و گرنه حرام است )👉

✔️سپس آقای همدانی ، نظر علامه را اینگونه نقد و رد نموده :

( چون طریق علم و اطلاع اولیای الهی بر مفاسد و مصالح احکام صرفا طریق ظاهر و أدلّۀ ظاهری نیست که این امر از مبانی فقهی مرحوم علامه است بنابراین دیگر وجهی نمی ماند تا گفته شود آنها ضررش را نمی دانستند چون ندانستن یعنی جهل ، که آن با ولایت سازگار نیست . پس ندانستن آنها فقط جنبه ظاهری و فقهی قضیه را درست می کند نه باطنی آنان را و الا نباید دیگر فرقی بین عالِمِ عارف با عالِمِ غیرِ عارف باشد ! )


✔️ نامبرده در ادامه می گوید :

( چون واقعا ضرر داشتن دخانیات بر اولیای الهی در آن زمان به جهتِ عدم اشرافِ کامل و عدمِ جامعیت در ولایت ، مخفی بوده ، پس در استعمالِ دخانیات ، مرتکبِ حرام شرعی و گناه نشدند 👈 بلکه مرتکب خطای رتبی شده اند 👉 )

✔️مشارالیه سپس اینگونه نتیجه می گیرد :

 ( بنابراین استعمال دخانیات از ناحیه اولیاء الهی ، نقصی است که ما این نقص را در معصوم نمی بینیم 👈 حتی این نقص را در عرفای جامع تر نمی بینیم ، اصلا روی همین مبنا بود که مرحوم حداد نسبت به مرحوم سیدنا الاستاد می فرمودند : بعد از معصوم تا به امروز جامع تر از آسید محمد حسین نیامده 👉 . و جالب آنکه در همان موقعی که امثال علامه طباطبایی و مرحوم حداد مصرف سیگار داشتند ، مرحوم علامه طهرانی آن را ممنوع می دانستند که این منع ، از جامعیت و اشرافِ باطنی ایشان نشأت می گرفته است . )

👈 برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

اینکه آقای محمد شاهرخ همدانی استعمال دخانیات و سیگار را دال بر وجود نقصِ رُتبیِ مشایخِ عرفان می داند ، مطلب درستی است . لیکن تحریمِ سیگار و دخانیات توسط علامه طهرانی نیز هرگز دلیل برتری رتبه ایشان نسبت به سایر مشایخ عرفان نمی باشد ، تا چه رسد به آنکه نامبرده تالی تِلوِ معصوم ، محسوب شود . البته از امثالِ مرحوم حداد که مقام خودش را از جبرئیل برتر و هم ردیف پیامبر (ص) می داند ، استبعادی ندارد که شاگردش را تالی تِلوِ معصوم معرفی نماید .

👈برای مشاهده سند ( اینجا ) و ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

🔴 لزوم رعایت آداب شرع و ترک شبهات برای مشایخ عرفان :

قاعده ی ( حَسَنَاتُ الْأَبْرَارِ سَیِّئَاتُ الْمُقَرَّبِین ) در عرفان ایجاب می نماید که :

اکابر عرفان و تصوف و کسانی که داعیه ی هادی طریق بودن را دارند ، بیش از دیگران نسبت به رعایتِ آداب شرعِ مقدس و اجتنابِ از محرمات ، ترک مکروهات و حتی پرهیز از شبهات ، التزام عملی داشته باشند . این مسئله به قدری حائز اهمیت است که علمای سلوک ، ترک ادب را نشانه ی عدم صلاحیت مُراد برای تصدی هدایتِ سالکانِ طریق می دانند .

بعنوان نمونه :

✔️ عطار نیشابوری در کتاب تذکرة الاولیاء و احوال بایزید بسطامی می گوید :

نقل است که بایزید بسطامی را نشان دادند که در فلان جا ، یکی از اکابر بزرگ صوفیه زندگی می کند .  بایزید از  راه دور به دیدن او رفت . چون نزدیک او رسید ، آن پیر را دید که آبِ دهان سوی قبله انداخت . در حال ، بایزید بازگشت و گفت : اگر او را در طریقت ، منزلتی بود ، کاری مخالفِ شریعت از او سر نمی زد .

 👈برای مشاهده سند ( اینجا ) کلیک کنید . 👉

تبصره :

 در نقل دیگر اینگونه آمده که بایزید گفت :

چون آن شیخ آب دهان به صحنِ مسجد انداخت ، بخاطر این ترکِ ادب ، او را مُهتدی و شایسته پیروی نیافتم .

✔️ دلبستگی اغلب اکابر عرفان و تصوف به استعمال دخانیات و مشتقات آن به قدری است که یکی از اکابر عرفای معاصر ( که به دلایلی از بردن نام ایشان معذوریم ) می گوید :

👈 خداوندا از دنیای من به جز این قلیان و سیگار ، هر چه را می خواهی بگیر .😳👉 و همیچنین مدعی شده که در عالم مکاشفه ، ضرر استعمال دخانیات را از او برداشته اند .

نتیجه و جمع بندی :

✔️ استعمال دخانیات و مشتقات آن از نظر اغلب فقهای عظام ، حرام و حتی برخی از عرفای معاصر مانند : علامه طهرانی نیز استعمال دخانیات را حرام می داند . لیکن مشایخ عرفان و تصوف در این زمینه عملاً دچار رفتاری متناقض و پارادوکسیکال نسبت به قاعده ی ( حَسَنَاتُ الْأَبْرَارِ سَیِّئَاتُ الْمُقَرَّبِین ) گردیده اند . آنان مدعی هستند که بسیاری از امور مباح و یا شبهه انگیز را که برای عوام و حتی ابرار ، جایز است ، برای آنها بخاطر مقام شامخ عرفانی که دارند ، حکم گناه و سیّئه را دارد .

👈اما وقتی پای دخانیات به میان می آید به یکباره قاعده مزبور برای آنها حکم ثانویه یافته و استعمال دخانیات که برای عوام ، حکم سیّئه و یا شبهه ناک را داشت ، برای آنها حُکمِ ( حَسَناتُ الْمُقَرَّبِین ) را پیدا می کند و این خود از عجایبِ عرفان و تصوف می باشد .

✔️ بی چاره مریدانی که در این فضای وهم آلود و دوانگیز خانقاه ، دلخوش به شنیدن تُرَّهاتِ مشایخ خود نشسته و لابد از کیمیای نظر چنین اشخاصی ، توقعِ نشستن همای سعادت بر بامِ خویش را در سر می پرورانند .

✔️افسوس که عده ای با هدفِ جذب جوانان پاک طینت و دوستدار معنویت ، اقدام به ترویج کراماتِ ساختگی اکابر تصوف می نمایند و آنان را تابوئی دست نیافتنی و غیر قابلِ نقد معرفی نموده و اینگونه القاء می کنند که در مقابلِ آنها چاره ای جز تسلیم محض بودن ، وجود ندارد .

    قربانِ جهانی كه در آن جنگ نباشد
    پيوسته به پا خار و به سر ، سنگ نباشد

    باهم نه ستيزند سپيدان و سياهان
    دعوا سَرِ نام و نَسَب و  رنگ نباشد

     در باغِ وفا ، مرغِ بد آواز نيابيم
     در بزمِ صفا ، سازِ بد آهنگ نباشد

    ایام به دستِ دو سه گمراه نیفتد
    از دستِ دلی سنگ ، دلی تنگ نباشد

🔘برگرفته از دروس نقد تصوف سید رضا نوعی ( حکیم )