پیام شیعه | Shia

شرح غزل در ادامه مطلب

وزن غزل: فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن

بحر غزل: رمل مثمّن مخبون اصلم

شرح ابیات :

بنظر می رسد ، حافظ در غزل زیر به امام زمان (عج) اشاره می نماید :

ساقیا آمدن عید مبارک بادت

وان مواعید که کردی مرواد از یادت

یعنی : ای امام زمان ، ای ساقی بزم توحید از کوثرِ ولایت ، عیدِ ولایتعهدی و امامتت  ، مبارکباد .

ای یوسف زهرا (عج) ، مبادا وعده های خویش را مبنی بر ، برقراری عدالتِ اجتماعی و اعتلای توحید در سراسر جهان ، از فراموش کنی .

در شگفتم که در این مدت ایام فراق

برگرفتی ز حریفان دل و دل می‌دادت

یعنی : متعجبم که در ایام فراق ، گویا از عشقاق خویش دل برگرفته بودی ، آقای من ، چگونه قلب مهربانت به این کارراضی می شود .... حاشا که چنین نخواهد بود ، زیرا علیرغم اینکه جمال دلآرای تو در پرده ی غیب ، پنهان بود ، چه زیبا از عاشقان و منتظرانت ، ندیده ، دلبری فرمودی آنچنانکه هر لحظه بر تعدادِ دل شدگانت می افزاید !...

شادی مجلسیان در قدم و مقدم توست

جای غم باد مر آن دل که نخواهد شادت

یعنی : غم و اندوهِ جانکاهِ مان، جز در مَقدمِ  تو ای بهارِ جان و جهان ، مرتفع نخواهد شد .

شکر ایزد که ز تاراج خزان رخنه نیافت

بوستان سمن و سرو و گل و شمشادت

یعنی : خدای را سپاس می گویم که به اراده ی الهی ، بوستانِ ولایتِ تو و گُلِ رویت از غارتِ دستِ خزان ، در امان است .

چشم بد دور کزآن تفرقه‌ات بازآورد

طالع نامور و دولت مادرزادت

یعنی : خداوند متعال ، ترا به کوری چشمِ حسود و بدخواه ، از مقام تفرقه ( استتاربالغیب ) بازآورده و آفتاب امامتت را ظاهر ساخت و این نیست مگر ببرکت طالع و بخت بلند و خدادادی و دولتِ مادر زادیت .  ( کنایه از اینکه ایشان از سلسله ی جلیله ی اهل بیت و ذریه ی طیبه ی پیامبر اکرم ص بوده و از هر نظر شایسته ی این مقام می باشد ) .

حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح

ور نه طوفان حوادث ببرد بنیادت

در بیت پایانی غزل ، حافظ به مقام جمعُ الجمعی اهل بیت ( ع ) اشاره نموده و ( با ایهامی خاص) ، به خویش و هرکه چون او از این بصیرت برخوردارست ، متذکرمی گردد که ، مبادا با کاهلی ، تسامح و یا عناد ، توفیقِ پناهده گی به این کشتی نوح ( اهل بیت علیهم السلام ) را از دست بدهید ، زیرا در اینصورت بدون تردید طوفان حوادث ، بنیاد ایمانتان را بباد فنا خواهد داد .

تبصره : حافظ در بیت پایانی غزل خویش به حدیث سفینه که آنرا شیعه و سنی از پیامبر اکرم (ص) متواتراً نقل کرده اند ، اشاره نموده است .

بعنوان نموده ، ذیلاً  دو نمونه از منابع اهل سنت که در آن به حدیث ( سفینه ) ( کشتی نجات بودن اهل بیت ) اذعان گردیده ، اشاره می نمائیم :

1- فخرالدين رازى در تفسیر کبیرش (مفاتیح الغیب ) ، حدیث سفینه را در مورد اهل بیت (ع ) اینگونه از پیامبر اکرم (ص ) نقل کرده است :

إنه صلى اللّه عليه و سلّم قال:  (( مَثَل أهلِ بَيتي كَمَثَلِ سَفِينَة نُوحٌ مَن رَّكِبَ فِيها نَجَا  )) مفاتيح الغيب، ج‏27، ص: 596

2-  امام محمد شافعی که در شعرمعروفش به سفینة النجات بودن اهل بیت ( ع ) اینگونه تصریح نموده و جالب است که در بیت بعدی ، حبلُ الله را در قرآن به رشته ی ولایت اهل بیت ، تفسیر نموده است . ( فتأمَّل فیهِ جَیِّداً )

(1) ولمّا رأيـتُ النـاس قـد ذهبت بهم        مـذاهبُهـم فـي أبحرِ الغيِّ والجهلِ

(2) ركبـتُ على اسم الله في سفن النَّجا        وهم آلُ بيـت المصطفى خاتمِ الرُّسْلِ

(3) وأمسكتُ حبلَ الله ـ وهو ولاؤهم ـ        كـمـا قـد أُمِرنا بـالتمسكِ بالحبلِ

ترجمه شعرامام محمد شافعی :

(1) چون با چشم بصیرت دیدم که مردم  ***  در دریاهای گمراهی و نادانی ، در حال غرق می باشند

(2) با نام خدا ، به کشتیهای نجات ، پناهنده شدم  ***  که این کشتی های نجات ، همانا آلِ بیت خاتم رسولان ، حضرت ( محمد )مصطفی ( ص ) می باشند .

(3) همچنین به ریسمان خدائی چنگ زدم که آن ولایت اهل بیت ( ع ) است *** کما اینکه قرآن به ما دستور به تمسُّک به آن داده است

خوشتر آن باشد که سِرِّ دلبران             گفته آید درحدیثِ دیگران