پیام شیعه | Shia

(( آیا ضرب المثلِ خود را به کوچه ی علی چپ زدن ، اهانت است ؟ ))

👈در زبان عامیانه فارسی عبارات کنایه آمیز و همچنین ضرب المثل هائی وجود دارد که اخیرا از سوی برخی ، سوء تعبیر شده به این گمان که شاید منظور از اینها توهین به شخصیت های مذهبی و یا قداست های دینی بوده و توسط عده ای مغرض در فضای سایبری و ... رواج داده می شود . که اینک بنابه درخواست برخی از اعضای محترم کانال ( حکیم ) ذیلاً به این موضوع می پردازیم :

1- آیا ضرب المثل خود را به کوچه علی چپ زدن ، توهین به حضرت علی (ع) است ؟

📝 علامه دهخدا در لغت نامه اش فرموده :
👈 از این نام ( علی چپ ) ، شخص معینی منظور نیست و برای تعبیری مَثَلی بکار می رود . خود را به کوچه ی علی چپ زدن ؛ در تَداولِ عامه ، به معنی تجاهل نمودن برای جلبِ نفعی یا احتراز از زیانی می باشد.

2- ضرب المثلی دیگر (( علی می مانَد و حوضش )) :

🏝در مورد منشاء آن نیز اینطور نقل شده که عالِمی بر روی منبر برای استحقاق آبِ کوثر که ثاقی آن علی ( ع ) است شرایطی صَعب و دشوار می شمرد. چون حرفش به اتمام رسید ، فردی از مُستمعین برخواست و گفت: ای شیخ :  اگر راه رسیدن به بهشت و حوض کوثر اینقدر سخت باشد که تو می گوئی ، پس علی می مانَد و حوضش .😳

3- کسی که کارخطرناکی انجام دهد ولی برایش اتفاقی نیفتد به او می گویند :

🐈( طرف گربه ی مرتضی علی است ) ، زیرا گربه را هرطوری به هوا پرتاب کنند ، باز با چهارچنگول به زمین می افتد .

4- اخیراً نیز از شخصیتی فرضی و ساده لوح در قالبِ طَنز ، ساخته و پرداخته شده ، بنام ( غضنفر ) که برخی گمان می کنند منظور اهانت به آقا امیر المومنین است ، زیرا یکی از اوصاف ایشان ( غضنفر ) می باشد در صورتیکه این موضوع نیز صرفاً در حد یک گمانه زنی بوده و هیچ منشاء موثقی ندارد ، غضنفر به معنی شیر می باشد و هنگامیکه می گوئیم غضنفر آمد یا رفت یا مثلا چنین و چنان گفت ... ، هیچ گاه از این عبارات ، در ذهن مخاطب ، علی (ع) ، تداعی نمی گردد .

5- عبارات دیگری نیز اخیرا در مُحاوراتِ روزمَرّه ، مطرح است :

🚶🏻زمانی که میخواهند بگویند فلان چیز از مُد افتاده ، میگویند فلان چیز (جواد ) شده است. 👔👖

😜و نیز هنگامیکه میخواهند به کسی بگویند تو دیوانه ای و چیزی نمیفهمی.

                             (میگوند تو حرف نزن عبدالله ! ... )😔

⚡️از کنایه های فوق با اینکه شخص خاصی مَدّ نظر نیست ولی چون موجبِ وَهنِ ارزش مثبت اخلاقی و معنوی کلمات مقدسی مانند ( عبدلله و جواد ) می گردد ، بهتر است اجتناب گردد زیرا عبدلله ، نمادی برای بندگی خدا و جواد نیز نمادی برای صفتِ بخشندگی و فضیلتی اخلاقی محسوب می شود.

6-موضعگیری قرآن در قبالِ اینگونه موارد این است :

🔰« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوا وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ »( آیه 104 بقره)

🌧شان نزول:

🤔ابن عباس نقل مي كند: مسلمانان صدر اسلام هنگاميكه پيامبر صلي الله عليه و آله مشغول سخن گفتن و بيان آيات و احكام الهي بود، از او مي خواستند ، كمي با تاني سخن بگويد و ّه آنان مهلت دهد، تا بتوانند مطالب را خوب درك كنند و همچنين خواسته هاي خود را به وي برسانند، براي اين درخواست كلمه « راعنا» كه از ماده «الرعي» گرفته شده و معني « مهلت دادن» را مي دهد ، به كار مي بردند.ولي يهود همين كلمه «راعنا» را از ماده ي ديگري يعني«الرعونه» به كار مي بردند كه به معني كودني و حماقت است. براي يهود در اينجا دستاويزي بود تا اين كلمه را كه مسلمانان به معني صحيحي بكار مي بردند ، هنگام سخن گفتن پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله بكار برند و معني دوم را قصد نمايند.

👈آيه ی فوق براي جلوگيري ازين سوء استفاده نازل شد و به مومنان دستور داد: تا در آتی ، بجای كلمه ی « راعِنا» ،كلمه ی مُترادفِ آن یعنی «اُنظرنا» را ، بكار بَرَند.

✅ جمع بندی و تجزیه و تحلیل :

علیرغم اینکه ، هیچ کدام از ضرب المثل ها و یا کنایه های مذکور ، با هدفِ اهانت به شخص یا قِداسَت های فرهنگی ، دینی و اخلاقی ، تدوین نشده ، ولی با عنایت به آموزه ی قرآنی ( بند 6 فوق ) ، چنانچه احساس کردیم اینگونه عبارات ، کنایه ها ، طنزها و یا ضرب المثل ها ، در فضای خاصی ، بارِ مثبتِ خود را از دست داده و بلکه عملاً موجب سوء تعبیر در اذهان می گردد ، ترجیحاً از بکار گیری آنها خودداری نموده و بجای آن از ضرب المثل یا کنایه های دیگری که خوشبختانه در ادبیاتِ غنی ما ، امثالِ آن زیاد می باشد ، استفاده کنیم .

👈 (( برگرفته از دروس آسیب های فولکلور یا فرهنگ عامه ، توسط سید رضا نوعی ، متخلص به حکیم ))📚

(( آیا صدای جُغد یا عَطسه زدن ، شوم است ؟ ))

معنای تفأل و تَطَیُّر :

فال زدن اگر خیر باشد به آن «تَفَأّل» می‌گویند، و اگر شرّ باشد به آن «تَطَیُّر» مى‏‌گویند .

1- متأسفانه خرافاتی بین جامعه از دیرباز رایج می باشد ، مانند : بَد یُمن دانستنِ صداى جُغد و نشستن آن بر بام خانه و یا شوم بودنِ یک بار عطسه زدن ، در این موقع معمولا انجام کارهای خود را متوقف کرده و اصطلاحاً می گویند ( صبر آمده ) ، همچنین دیدنِ کلاغ ،هنگام خروج از منزل برای هر کاری و ازجمله مسافرت را نیز شوم دانستن که همه ی اینها فاقد توجیه منطقی و عقلانی بوده و از سوی اسلام نیز نهی شده است .

عطسه نه تنها شوم نیست بلکه برای سلامتی بدن مفید می باشد به تعبیر روایات وارده : عطسه زدن ، نشانه ی امان از (مرگ) تا سه روزمی باشد و مستحب است هنگام عطسه زدن (( اَلحَمدُلله )) گفته شود .

از پيامبر اكرم(ص) روایت شده : « الطّيرةُ شِركٌ ولكنّ اللهَ عزّوجلّ يُذهِبَهُ بِالتَّوَكُّل »

یعنی : فالِ بد زدن نوعى شِرك است و ليكن خداوند متعال آثارِ این بدگُمانی را با توكل از بين مى برد .

زيرا مفهومش اين است كه غير از خدا را در سرنوشتِ خودمان مؤثر و شريك دانسته ایم و اين نوعى شرك است.

اگردر هر موردی ، احساس نگرانی کردیم ، بر حسب روایت وارده باید بهتر است این دعا را بخوانیم :

«اِعتَصَمتُ بِکَ یا رَبِّ مِن شَرِّ مَا اَجِدُ فِى نَفسِى»

یعنی : پروردگارا از شَرِّ آنچه در دلِ خود احساس مى‏‌کنم به تو پناه مى‌‏برم .

2- در مقابل تَطَیُّر( فالِ بَد زدن) ، تَفَأّل می باشد که به معنی فالِ خوب زدن است . زیرا آن نشانه ی حُسنِ ظَنِّ به خدا و مایه ی امیدواری بوده و آثار مثبت روانی دارد.

از پیامبراکرم(ص) در این مورد روایت شده که فرمودند:  تَفَأّلوا بِالخَیرَ تَجِدُوهُ .

یعنی همواره فالِ نیک بزنید تا آثارِ مثبت آنرا بیابید .

3- اما تَفَأّلِ به دیوان حافظ ، از سوی علمای بزرگی مانند علامه ی طباطبائی و ... بدان عمل می شده و مرحوم صاحب جواهر نیز آنرا جایز دانسته است .

           ( جواهر الکلام ج 12 ص 171 )

بقول حافظ علیه الرحمه :

رُخِ تو در دلم آمد ، مُراد خواهم یافت

چرا که حالِ نِکو در قَفای فالِ نکوست

4- در دين اسلام از هرگونه پیشگوئی و طالع بینی مانند : ( آئینه بینی ، کف بینی ) و یا اشکال دیگر آن مثل ( فال قهوه ، فال چای ، حروف ابجد و ...) نیز نهی شده است .

5- سخن آخر اینکه :

براساس آموزه های اسلام و مکتب اهل بیت (ع) ، ما باید به این باور برسیم که این ما هستیم که سرنوشت خوب یا بد خود را با اعمال نیک یا ناپسندِ خویش ، تعیین می کنیم و شنیدن صدای جغد یا عطسه کردن و نیز گمانه زدن های ذهنیِ تِهِ فنجان قهوه ، هیچگاه سرانجام انسان و مقدراتش را رَقَم نخواهد زد . بلکه می بایست همواره در امور زندگی ، به لطف و عنایت خداوند متعال تکیه و توکل نمائیم و در نابسامانی ها نیز به او پناه ببریم .

گفتی: غزل بگو، چه بگویم؟ مَجال کو؟
شیرینِ من ، برای غَزَل شور و حال کو؟

پَر می زند دلم به هوای غزل ، ولی
گیرم هوایِ پَر زدنم هست ، بال کو؟

گیرم به فالِ نیک بگیرم بهار را
چشم و دلی برای تماشا و فال کو؟

تقویمِ چار فصلِ دلم را وَرَق زدم
آن برگهای سبِزِ سَرآغازِ سال کو؟

رفتیم و پُرسِشِ دلِ ما بی جواب ماند
حالِ سُؤال و حوصله ی قِیل و قال کو؟